มอเตอร์ไฟฟ้าเป็นหัวใจสำคัญของเครื่องจักรทุกประเภท การทำความเข้าใจความแตกต่างระหว่างมอเตอร์ที่ใช้ไฟ 1 เฟส (Single-Phase) และ 3 เฟส (Three-Phase) จะช่วยให้คุณเลือกมอเตอร์ที่เหมาะสมกับงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
1. ความแตกต่างพื้นฐานและแหล่งจ่ายไฟ
| คุณสมบัติ | มอเตอร์ 1 เฟส (Single-Phase) | มอเตอร์ 3 เฟส (Three-Phase) |
| แหล่งจ่ายไฟ | 2 สาย | 3 สาย |
| แรงดันทั่วไป | 220 V | 220/380 V (380/660V – 5 แรงขึ้น) |
| การใช้งานหลัก | บ้านเรือน, สำนักงาน, อุปกรณ์ขนาดเล็ก | โรงงานอุตสาหกรรม, อาคารพาณิชย์ขนาดใหญ่ |
2. หลักการทำงานและประสิทธิภาพ
มอเตอร์ 1 เฟส
- หลักการสตาร์ท: มอเตอร์ 1 เฟสต้องการอุปกรณ์ช่วยในการสตาร์ท เช่น คาปาซิเตอร์ (Capacitor) เพื่อสร้างสนามแม่เหล็กหมุน (Rotating Magnetic Field) ชั่วคราว เนื่องจากไฟ 1 เฟสไม่สามารถสร้างสนามแม่เหล็กหมุนได้เอง
- แรงบิด (Torque): มีแรงบิดขณะสตาร์ทและขณะทำงานค่อนข้างต่ำเมื่อเทียบกับขนาด
- ประสิทธิภาพ: การทำงานมีลักษณะเป็นจังหวะ (Pulsating Power) ทำให้เกิดการสั่นสะเทือน (Vibration) มากกว่า และมีประสิทธิภาพทางพลังงาน (Efficiency) ที่ ต่ำกว่า
มอเตอร์ 3 เฟส
- หลักการสตาร์ท: มอเตอร์ 3 เฟส สามารถสตาร์ทได้ด้วยตัวเอง (Self-Starting) โดยไม่ต้องใช้อุปกรณ์ช่วยสตาร์ท เนื่องจากคลื่นไฟฟ้าทั้งสามเฟสจะสร้างสนามแม่เหล็กหมุนที่สม่ำเสมอในตัวมันเอง
- แรงบิด (Torque): มีแรงบิดสูงและสม่ำเสมอ ทำให้การทำงานราบรื่นและมีกำลังมากกว่า
- ประสิทธิภาพ: ได้รับกำลังไฟฟ้าอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ (Constant Power) ทำให้มีประสิทธิภาพสูง, เกิดการสั่นสะเทือนน้อย, และมีอายุการใช้งานยาวนานกว่า
3. ข้อดีและข้อจำกัด
✅ มอเตอร์ 1 เฟส
- ข้อดี: เข้าถึงง่าย, ติดตั้งง่าย
- ข้อจำกัด: จำกัดที่ขนาดกำลัง (ไม่เกิน 3-5 แรงม้า), ประสิทธิภาพต่ำ, มีราคาซ่อมบำรุงในส่วนของคาปาซิเตอร์
✅ มอเตอร์ 3 เฟส
- ข้อดี: ประสิทธิภาพสูง, แรงบิดสูง, ขนาดกำลังใหญ่ได้ถึงหลายร้อยแรงม้า, ความน่าเชื่อถือสูง, ควบคุมความเร็วได้ง่ายเมื่อใช้ร่วมกับ VFD
- ข้อจำกัด: ต้องติดตั้งระบบสายไฟ 3 เฟส ซึ่งมีค่าใช้จ่ายเริ่มต้นสูงกว่า
สรุปการเลือกใช้งาน
- เลือก มอเตอร์ 1 เฟส เมื่อ: คุณต้องการใช้กำลังไฟในครัวเรือนหรือสำนักงานทั่วไป, ต้องการมอเตอร์ที่มีกำลังต่ำ (ไม่เกิน 3 แรงม้า), และมีข้อจำกัดในการเข้าถึงระบบไฟ 3 เฟส
- เลือก มอเตอร์ 3 เฟส เมื่อ: ต้องการกำลังสูง , ต้องการความสม่ำเสมอและแรงบิดสูงสำหรับเครื่องจักรอุตสาหกรรม
